Η συμμετοχή σε εθελοντικές πρωτοβουλίες συνιστά ένα ουσιαστικό συστατικό της θετικής ανάπτυξης, της κοινωνικοποίησης τόσο των παιδιών όσο και των εφήβων. Η εμπειρία του εθελοντισμού παρέχει στους νέους όλεςεκείνες τις κοινωνικές και πρακτικές δεξιότητες, όπως αλληλεγγύη, εν συναίσθηση, δημιουργική αυτό-έκφραση, συνεργασία, που οικοδομούν μια ζωή αξίας, βοηθώντας τους να διανύσουν με επιτυχία τον στίβο της ζωής τιμώντας την. Να έχουν με άλλα λόγια θετική στράτευση στην κοινωνία. Είναι γεγονός πως το πρόγραμμα των παιδιών και των εφήβων σήμερα είναι αρκετά γεμάτο από μια σειρά από δραστηριότητες, όπως ο αθλητισμός, τα φροντιστήρια, η μουσική κτλ, αφήνοντας ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο για άλλες ενασχολήσεις. Ωστόσο, ως γονείς και εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι ο εθελοντισμός μπορεί να βοηθήσει τους νέους με πολλούς μοναδικούς τρόπους και έχει αναρίθμητα οφέλη στην ανάπτυξή τους, εφόσον τους βγάζει από το στενό μικρό κοινωνικό πεδίο της οικογένειας, της σχολικής ομάδας, των φίλων βοηθώντας τους να ενταχθούν στην δυναμική της ευρύτερης κοινωνικής ομάδας.
Εθελοντισμός στους νέους: Ποια είναι τα κοινωνικά οφέλη;
Όταν οι νέοι ασχολούνται με τον εθελοντισμό, επωφελείται και η ευρύτερη κοινότητα. Ο εθελοντισμός ενισχύει την ιδιότητα του πολίτη μεταξύ των νέων ενθαρρύνοντάς τους να είναι περισσότερο ενεργοί στην κοινότητα, μέσα στην οποία αναπτύσσονται. Τα παιδιά και οι νέοι που προσφέρουν εθελοντικά αισθάνονται περισσότερο συνδεδεμένοι με την κοινότητά τους, είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν ανησυχία και ενδιαφέρον για το συλλογικό καλό και να παραμείνουν στις κοινότητές τους. Επιπλέον, μέσω του εθελοντισμού άνθρωποι που έχουν κάποια ανάγκη, το περιβάλλον αλλά και τα κατοικίδια ζώα ωφελούνται σημαντικά και λαμβάνουν την κοινωνική πρόνοια και υποστήριξη, όπου απαιτείται. Ο εθελοντισμός μπορεί να είναι ένα πολύ ισχυρό εργαλείο στις σύγχρονες κοινωνίες και ιδιαίτερα όταν προέρχεται από τους νέους συμβάλλει ουσιαστικά στη ζωτικότητα της κοινότητας.
Γιατί οι νέοι να κάνουν εθελοντισμό; προσωπικά οφέλη
Ενώ ο εθελοντισμός επικεντρώνεται στη βοήθεια άλλων, ίσως τα μεγαλύτερα οφέλη τα καρπώνονται οι ίδιοι οιεθελοντές. Συνολικά, για τα παιδιά και τους εφήβους, ο εθελοντισμός μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη της ταυτότητάς τους, στη βελτίωση των δεξιοτήτων τους, στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης αλλά και στην καλλιέργεια της ενσυναίσθησης. Συχνά, οι εθελοντικές δραστηριότητες ενισχύουν την ανάπτυξη σημαντικών για τα παιδιά σχέσεων, καθώς μέσα από τις δράσεις αυτές γνωρίζουν άτομα με παρόμοιες ιδέες και ενδιαφέροντα.
Ας δούμε πιο αναλυτικά όμως κάποια από τα οφέλη του εθελοντισμού για τα παιδιά και τους εφήβους:
Διεύρυνση του νου και των δεξιοτήτων. Μέσα από τον εθελοντισμό τα παιδιά και οι έφηβοι μαθαίνουν νέες δεξιότητες, όπως η ομαδικότητα και η στοχοθεσία. Μπορούν να εντοπίσουν σε τι τα πηγαίνουν καλά αλλά και να εμπνευστούν για τη μελλοντική τους απασχόληση και καριέρα. Επιπλέον, η εθελοντική προσφορά ενισχύει το αίσθημα της υπευθυνότητας και της αυτονομίας, καθώς οι νέοι μαθαίνουν πως να αναλαμβάνουν υπεύθυνα ένα έργο και να τοφέρνουν εις πέρας.
Κάπως έτσι βίωσε την εμπειρία του εθελοντισμού και μαθητής που εργάστηκε στην Κοινωνική Κουζίνα του Κέντρου «Άγιος Θεράπων». Κατά τη συνέντευξή του στο Βήμα, αναφέρει ότι «Ως σήμερα στη ζωή μου δεν είχα ασχοληθεί καθόλου με τον εθελοντισμό. Είμαι συνηθισμένος οι άλλοι να με φροντίζουν, να μου μαγειρεύουν και εγώ να μην κάνω τίποτε. Τώρα ήρθε η ώρα να φροντίσω εγώ εκείνους που βρίσκονται σε ανάγκη και να αποδείξω ότι είμαστε όλοι ίσοι, ακόμη κι όταν ο ένας δουλεύει για τον άλλον». Μέσα από τα λόγια αυτά, γίνεται σαφές ότι η ανάληψη ευθυνών δεν είναι μόνο κάτι χρήσιμο για την εξέλιξη των παιδιών αλλά και κάτι που απορρέει ως ανάγκη, καθώς μεγαλώνουν.
Σημαντικές σχέσεις. Η εργασία σε ένα εθελοντικό έργο συχνά φέρνει κοντά ανθρώπους διαφορετικού υπόβαθρου και ικανοτήτων. Τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν την ευκαιρία να κάνουν νέους φίλους, με τους οποίους μπορεί να μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και αξίες. Ταυτόχρονα, είναι πολύ πιθανό να συναντήσουν ενηλίκους οι οποίοι μπορούν να παίξουν τον ρόλο ενός καλού μέντορα.
Όμορφα συναισθήματα. Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να δουν μέσα από τον εθελοντισμό τη σημασία της προσφοράς τους, η οποία οδηγεί σε συλλογικό καλό. Το γεγονός αυτό συχνά γεννά το αίσθημα της υπερηφάνειας για τη συνεισφορά αλλά και παράγει σημαντικές συγκινήσεις!
Εργασία & μέλλον. Ο εθελοντισμός βοηθά στο να ενισχύσουν οι νέοι το βιογραφικό τους, να μάθουν να εργάζονται συνεργατικά έχοντας έναν κοινό σκοπό αλλά και να αποκτήσουν το απαιτούμενο προφίλ στο βιογραφικό τους για τα ξένα Πανεπιστήμια… Μέσα από τον εθελοντισμό, τέλος, αναδεικνύεται η δέσμευση σε μία δράση, η αξιοπιστία αλλά και η πίστη ότι ο κόσμος μπορεί να γίνει καλύτερος μέσα από τις συλλογικές ενέργειες.
Πως μπορούν οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί να ενισχύσουν τις εθελοντικές δράσεις των παιδιών;
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί διαδραματίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της εθελοντικής δραστηριότηταςτων παιδιών και των εφήβων. Μερικές προτάσεις για να διευκολύνετε την εμπλοκή των νέων σε εθελοντικές δράσεις είναι οι εξής:
Παρέχετε στους νέους πληροφορίες σχετικά με τις ευκαιρίες εθελοντισμού. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους οι νέοι δεν προσφέρονται εθελοντικά είναι πολύ απλός — δεν έχουν πληροφορίες για τις διαθέσιμες ευκαιρίες. Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να βρουν εθελοντικές δραστηριότητες στις δικές τους κοινότητες, σχολεία, και τοπικούς οργανισμούς. Μέσα από το διαδίκτυο ή και την επικοινωνία με άλλους ενηλίκους μπορείτε να εξετάσετε τις επιλογές αλλά και μάθετε περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με τις διαθέσιμες ευκαιρίες εθελοντισμού, που θα είναι ελκυστικές γιατους νέους.
Προσκαλέστε και ενθαρρύνετε τους νέους να γίνουν εθελοντές! Αφού βρείτε πληροφορίες για ευκαιρίες εθελοντισμού, είναι επίσης σημαντικό να προσκαλέσετε τους νέους να εμπλακούν σε αυτές. Πολλοί νέοι αναφέρουν ότι δεν σκέφτηκαν να γίνουν εθελοντές, επειδή κανείς δεν τους το ζήτησε ποτέ.
Βοηθήστε τους νέους να διευθετήσουν τα πρακτικά εμπόδια. Βοηθήστε τα παιδιά και τους εφήβους να σκεφτούν και να επεξεργαστούν ζητήματα όπως ο προγραμματισμός, η μεταφορά, ο τρόπος υποβολής μιας αίτησης (αν υπάρχει) και άλλα βήματα που συνεπάγεται ο εθελοντισμός. Ένας από τους κυριότερους λόγους για τον οποίο οι νέοι δεν προσφέρονται εθελοντικά είναι η έλλειψη χρόνου. Οι γονείς αλλά και οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βοηθήσουν τους νέους να οργανώσουν καλύτερα τον χρόνο τους.
Βοηθήστε τους νέους να βρουν μια ευκαιρία που ταιριάζει στα ενδιαφέροντα και στις δεξιότητές τους. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες που μπορούν να ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντα και τις δεξιότητες κάθε ατόμου. Θα πρέπει να έχουμε στο νου μας ότι η επιλογή της εθελοντικής δράσης μπορεί να γίνει και με βάση το αν τα ίδια τα παιδιά απολαμβάνουν και χρειάζονται να περνούν χρόνο μόνα τους ή με άλλους ανθρώπους αλλά και εάν οι ευκαιρίες εθελοντισμού είναι κατάλληλες για την ηλικία τους.
Ενημερώστε τα παιδιά και τους εφήβους για τα πλεονεκτήματα και τα οφέλη του εθελοντισμού. Ενώ η ουσία του εθελοντισμού είναι πραγματικά η παροχή υπηρεσιών χωρίς ανταμοιβές, υπάρχουν ορισμένα απτά οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν οι νέοι από τον εθελοντισμό. Για παράδειγμα, μπορούμε να επισημάνουμε στους νέους ότι μπορούν να προσφέρουν σε ανθρώπους που το έχουν ανάγκη, να αποκτήσουν νέους φίλους και να ενισχύσουν δεξιότητες που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη δυνατότητα να απασχοληθούν στο αντικείμενο που τους ενδιαφέρει στο μέλλον.
Γίνετε πρότυπο! Είναι αυτονόητο ότι οι γονείς και άλλοι ενήλικες μπορούν να ενθαρρύνουν τα παιδιά και τους εφήβους με το να παρέχουν και οι ίδιοι εθελοντικό έργο, κάνοντας το με ευχάριστη διάθεση και προσήλωση.
Κάντε τον εθελοντισμό μια οικογενειακή δραστηριότητα. Οι γονείς αναζητούν πάντα τρόπους για να περάσουν οικογενειακό χρόνο και να βρουν δραστηριότητες που μπορεί να κάνει όλη η οικογένεια μαζί. Η εύρεση μιας εθελοντικής δραστηριότητας θα μπορούσε να είναι μια εξαιρετική ευκαιρία για τα μέλη μιας οικογένειας να συνεργαστούν για έναν κοινό σκοπό.
-
Σοφία Συμιδαλά
Κλινική Ψυχολόγος | Σύμβουλος Εκπαίδευσης
MSc Αναπτυξιακή Ψυχοπαθολογία
Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία
MBA Educational Leadership, UCL
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Κλώντζα, Ο. (2015). Μαθήματα ζωής με εθελοντισμό από τα θρανία. Available at: https://www.tovima.gr/2015/10/30/society/mathimata-zwis-me-ethelontismo-apo-ta-thrania/
Lindsay, S. (2016). A scoping review of the experiences, benefits, and challenges involved in volunteer work among youth and young adults with a disability. Disability and Rehabilitation, 38(16), 1533-1546.
Nemours Children’s Health. (2022). Volunteering. Avaliable at: https://kidshealth.org/en/teens/volunteering.html
University of Nebraska - Lincoln Extention, Institute of Agriculture and Natural Resources. (2007). Youth Volunteerism. Available at: https://extensionpublications.unl.edu/assets/pdf/g1750.pdf